Valentijnsdag: De allesbehalve liefdevolle oorsprong

COLUMN - Vandaag is het Valentijnsdag, het feest van de liefde. Steeds meer mensen zijn tegen dit soort feestdagen. Een veelgehoorde klacht is dat het feest zijn karakter is verloren en dat het nu veel te commercieel is.

‘Rozen zijn rood, violen zijn blauw. Ik zeg tegen jou; ik hou van jou’. Het is een van de vele zoetsappige teksten die je tegenkomt op Valentijnskaarten. Het kan niet anders dan dat Valentijnsdag op een zeer romantische wijze tot stand is gekomen, denk ik dan. Wanneer ik mij ga verdiepen in het ontstaan van deze dag, kom ik verschillende mogelijkheden tegen. Je raad het al; niet allemaal zo liefdevol.

Een mogelijke oorsprong van Valentijnsdag is het Romeinse feest Lupercalia. Volgens een historiograaf begon het feest met de rituele slachting van een hond en twee geiten, waarvan de geitenhuid werd verwerkt tot riemen.

Vervolgens renden een aantal jonge mannen naakt door de straat, waarbij ze de riemen gebruikten om uit te halen naar de enthousiaste vrouwen. Iedere vrouw die geraakt werd zou namelijk zwanger worden, of, indien ze dat al was, een goede bevalling hebben.

Het feest vond weliswaar plaats op 14 februari, maar erg romantisch is het dus niet. Historici vermoeden daarom dat het verband tussen Valentijnsdag en de Lupercalia een verzinsel is. Tsja, een verzinsel of hopen wij gewoon dat er geen verband is?

Historici zeggen de meeste ‘bewijzen’ te hebben voor het volgende verhaal. De naam zou afkomstig zijn van de christelijke priester Sint Valentijn uit Rome, die in de 3e eeuw na Christus leefde. Volgens de overlevering bestond er in die tijd een keizerlijke wet die het soldaten verbood om te trouwen. Men geloofde namelijk dat vrijgezellen eerder bereid waren te sterven op het slagveld, dan getrouwde mannen.

Valentijn zou echter in het geheim soldaten hebben gehuwd, omdat hij van mening was dat liefde alles overwon. Toen ene keizer Claudius dit ontdekte, liet hij de geestelijke op 14 februari van het jaar 269 executeren. Zo werd Valentijn een martelaar voor de liefde. Prachtig! Toch is de kans groot dat dit verhaal er pas later bij is verzonnen, want het enige bekende feit van Valentijn is zijn sterfdatum. Toch vind ik dat we ons hier maar gewoon aan moeten vasthouden.

Aan het begin van de 19e eeuw sloeg de traditie van Valentijnsdag over op de gehele bevolking. Door de prijsdaling in het versturen van post werd het voortaan voor iedereen betaalbaar om een kaartje te verzenden. Met name in het streng Victoriaanse Engeland koos men ervoor om dit anoniem te doen, zodat men ondanks de sociale nadruk op kuisheid toch een passievolle liefdesverklaring op kon stellen.

Toch verschoof de nadruk steeds meer van een anonieme liefdesverklaring naar liefde in het algemeen. Waarom? Ja, inderdaad, om die ene commerciële reden dat er zo meer mensen bij deze feestdag betrokken konden worden.