COLUMN – Uw columnist heeft een kijkje genomen bij de Hofleverancier van Sinterklaas. Het zou zeker een stoomboot extra kosten als alle pepernoten in Spanje gebakken moeten worden en naar Nederland verscheept.
Daarom staan er verschillende pepernotenfabrieken in Nederland en de grootste is Van Delft in Harderwijk. Op hun website schrijven ze: “Pepernoot hoort net zo bij Sinterklaas als Zwarte Piet”. Benieuwd hoe lang dat nog zo blijft.
Pepernoten zijn in de Middeleeuwen ontstaan met de komst van kruiden als peper, gember, kruidnagel, kaneel en nootmuskaat. Hier vindt u de samenstelling van speculaaskruiden.
Voor de al dan niet zwarte pietlutten onder u: speculaaskruiden bevatten helemaal geen kruiden maar enkel specerijen. Kruiden zijn blaadjes en specerijen zijn andere delen van planten zoals vruchten, besjes, bast of wortels. Alleen klinkt speculaasspecerijen niet lekker in het oor.
Zo zijn kruidnoten dus eigenlijk ook specerijennoten. Het verschil tussen kruidnoten en pepernoten zit in de vorm, kruidnoten zijn vierkant en pepernoten zijn halfrond, het meel in pepernoten is van rogge en in kruidnoten zit tarwebloem en de kruidnoot is taaier. Wie recepten zoekt op het internet voor peper- of kruidnoten zal die kenmerkende onderscheid niet vinden overigens.
Nederland is best uniek met het Sinterklaasfeest. In Polen hebben ze op de naamdag van Nicolaas, Swieto Mikolaj een bisschop die op zijn paard of in de arrenslee, zonder Pieten wel met een engelen, kinderen kleine cadeautjes en snoep geeft.
Nicolaas als beschermheilige voor zeelieden en vissers wordt in Griekenland als Agios Nikolaos (detail Myra was Grieks in de periode van zijn geboorte en werd pas later Turks) geëerd, in Bulgarije eindigt het visseizoen op 5 december op de stranden met een barbecue van de laatst gevangen vis.
In Tsjechië en Oostenrijk is Sint-Nicolaas (lang haar en witte baard) er voor de brave kinderen en neemt hij naast engelen ook een tegenpool mee voor de stoute kinderen mee. De duivel in Tsjechië geeft stoute kinderen een aardappel terwijl Svatý Mikuláš snoepgoed uitdeelt aan de lieve kinderen.
Krampus in Oostenrijk straft de kinderen met een roe, hij heeft lang zwart haar en horens. Ook in Noord/Noordoost Frankrijk kennen ze een dergelijk figuur: Père Fouettard (foeteraar? Mopperpiet?). Toen drie kinderen bij deze slager aanklopte voor onderdak, hakte hij ze in stukjes en zette ze in de pekel met de geslachte varkens. De volgende dag klopte Saint Nicolas aan en liet het pekelvat openen; de drie kinderen kwamen daar compleet en levend uit.
Père Fouettard moest de rest van zijn leven de Sint volgen als knecht met zijn lange zwarte haar en baard. Hij gaf straf aan stoute kinderen terwijl Saint Nicolas de schoenen van de brave kinderen vulde met lekkers.
Het unieke van Nederland zit niet alleen in het uitgebreide vieren van de naamdag van de heilige katholiek door alle gezindten maar ook in onze Zwarte Piet, de pakjesboot, de pepernoten, lootjes trekken, surprises en gedichten maken voor kinderen en volwassenen.
In ons land werd eens een parlementaire enquête gehouden over pepernoten. Wie het niet meer weet, krijgt snel overzicht met dit artikel uit het NRC: Bordeelbezoek, schaduwboeken en pepernoten. Hoe uniek kun je zijn?
