REGIO – Forse bezuinigingen, OZB verhogingen en eenmalig geld gebruiken om structurele problemen op te lossen; Gelderse gemeenten hebben alle mogelijk middelen ingezet om hun begroting en meerjarenraming sluitend te krijgen.
Alle 51 gemeenten komen daarmee volgend jaar nog net onder normaal, repressief toezicht. ‘Gemeenten hebben echt hun stinkende best gedaan, maar we maken ons grote zorgen. De rek is er definitief uit. Er hoeft maar iets te gebeuren en het gaat mis.’ aldus een bezorgde gedeputeerde Jan Markink.
Gemeenten gaan honderden miljoenen interen op hun reserves
Uit de begrotingen blijkt dat de financiële situatie van Gelderse gemeenten verslechtert. De komende jaren zullen ze naar verwachting honderden miljoenen gaan interen op hun reserves. ‘Gemeenten doen hun dagelijkse boodschappen van de spaarrekening. Dat is niet houdbaar.’ aldus Markink. Ook inwoners in Gelderland gaan de pijn voelen: de gemeentelijke belastingen gaan volgend jaar gemiddeld met 6% omhoog.
Grote onzekerheid
Markink: ‘Gemeenten zitten in grote onzekerheid over hoe ze in de toekomst bestaande en nieuwe taken kunnen betalen.’ Naast het sociale domein krijgen gemeenten er de komende jaren nog verschillende grote taken bij zoals beschermd wonen, energietransitie, digitalisering, het bouwen van genoeg betaalbare woningen en de Omgevingswet. Nu al worden grote investeringen voor bijvoorbeeld de energietransitie en onderhoud van wegen vooruitgeschoven.
Meer geld en waar mogelijk meer efficiëntie
De voornaamste oorzaken van de financiële problemen zijn oplopende tekorten in het sociaal domein en tegenvallende inkomsten uit het Gemeentefonds door de trap-op-trap-af methode. Volgens deze rekenmethode krijgen gemeenten minder geld uitgekeerd als het Rijk minder uitgeeft en andersom.
‘Gemeenten zoeken naar manieren om hun beleid efficiënter uit te voeren. Dat moeten ze ook zeker blijven doen, maar er moet ook echt structureel meer geld bij van het Rijk.’ vindt Markink. ‘Daarnaast is het goed dat Rijk, zoals ze toegezegd heeft, iets doet aan de grote schommelingen in het gemeentefonds. De trap-op-trap-af methode is te grillig.’
Toezicht gemeenten
Gedeputeerde Staten houden toezicht op de financiële huishouding van gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen. Op basis van de begroting en de financiële langetermijnplanning bepalen GS elk jaar in december de vorm van het financieel toezicht voor het komende jaar.
Repressief toezicht is de normale vorm van toezicht en preventief toezicht de zware vorm. Een gemeente komt onder preventief toezicht als de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is en als er ook geen zicht is op evenwicht in het laatste jaar van de meerjarenbegroting.
