SPANKEREN – Voor de tweede maal dit jaar heeft Groei & Bloei Veluwezoom een spreker uitgenodigd om een lezing te geven. Ruud Knol geeft een lezing met als titel: Tussen Veluwe en IJssel door.
Coronamaatregelen
De Kerkhorst is geen horecagelegenheid en een QR code is daarom niet nodig. We rekenen erop dat de bezoekers hun verantwoordelijkheid i.v.m. corona nemen. Omdat we niet kunnen bepalen hoe de omstandigheden op 18 november zullen zijn, is het mogelijk dat we nog aanvullende maatregelen moeten nemen.
Ruud Knol
Bronnen, sprengen, beken, het Apeldoorns kanaal, de Grift, talrijke poelen en uiteindelijk de IJssel: water dat als rode draad in de presentatie de revue passeert. Als geboren en getogen Apeldoorner heeft Ruud Knol van kinds af aan het landschap rond zijn woonplaats zien veranderen. Daar waar hij opgroeide aan de rand van Apeldoorn Zuid, waar moerassige hooilanden vol lagen met gevlekte orchis, velden margriet en echte koekoeksbloem, dijde Apeldoorn uit, met o.a. de Rivierenwijk (begin jaren 60) en de wijk De Maten, zo’n 10 jaar later.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Later verhuisde hij naar Apeldoorn West, aan de rand van het Orderbos, en struinde rond in sprengen en beken, zijn eerste kennismaking met stekelbaarsjes. Dat sprengenwater dreef zo’n 300 jaar lang de waterraderen van watermolens aan de Veluwezoom aan. Een grote industriële activiteit ontstond, volmolens, de papierindustrie en later wasserijen. Maar vanaf medio jaren 60 verdwijnt al dat water in ondergrondse buizen. Dankzij het Waterschap Vallei en Veluwe zijn vele kilometers waterlopen sinds de eeuwwisseling vanaf de bovenloop tot in stedelijk gebied hersteld en verder noord- en oostwaarts . Nu vliegen er weer ijsvogel en weidebeekjuffer en zwemt zelfs de beekprik ter hoogte van C&A in Apeldoorn in de Grift.
Water
Hoe anders is het landschap ten oosten van Apeldoorn veranderd: de Beekbergse, Loenense en Eerbeekse hooilanden zijn gedegradeerd tot monotone intensief beheerde grasvlakten. Ingeklemd in dat sterk verkavelde en ontwaterde gebied stroomt of stagneert Veluws water. Water dat opwelde in de komvormige laagte van het voormalige Beekbergerwoud, dat na de kap niet de “rijke” weilanden zou opleveren, maar nog steeds marginale gronden. Er stond een machtig elzenbroekbos dat daar zo’n 8000 jaar vrijwel onberoerd heeft standgehouden en dat in 1869 met veel moeite werd geveld…, botanisch Nederland rouwt er nog om… Lees het verhaal van Victor Westhoff maar eens in zijn Wilde planten, deel 3, pag. 250 t/m 254.
Maar ’t tij is gekeerd, mede dankzij spit- en graafwerk van Natuurmonumenten. Op de plek van het voormalige Beekbergerwoud en in de Empese & Tondense heide zijn grote delen op de schop gegaan, plas-/drassituaties gecreëerd, de voedselrijke bovenlaag verwijderd en sloten gedempt, om het kostbare Veluwse kwelwater vast te houden. Daar vinden we nog kleinoden van de Nederlandse flora zoals Spaanse ruiter, gevlekte-, riet- en meiorchis. Stukjes vochtige heide herstellen zich weer, zelfs parnassia, vetblad, moeraswespenorchis en draadgentiaan duiken op. Verheugend is ook dat het Lampenbroek, een relict van een paar hectaren blauwgrasland in dat giga verkavelde landschap gespaard is gebleven en gekoesterd wordt.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Een deel van het Veluwewater stroomt ook door verschillende landgoederen, waar het in parkachtig landschap gebruikt werd voor de aanleg van vijvers, zoals op het Leusveld en Voorstonden. Ook daar volop rijke historie, o.a. doorspekt met prachtige oude eiken- en beukenlanen. Soms oud en der dagen zat, dan treedt verval op en slaan de mooiste paddenstoelen hun slag. Als lid zijnde van de NMV kon Ruud het natuurlijk niet laten om in de serie ook aan paddenstoelen aandacht te schenken. Zoals aan het blauwgroen trechtertje dat een kans krijgt in afgeplagde terreinen.
Uiteindelijk komt al dat water in de IJssel terecht, waar de afgelopen decennia ook al zoveel gebeurd is, bijvoorbeeld na de hoogwaterstanden in 1995/1996. Onder een 60 cm dikke kleilaag op de dijken ligt een rijk botanisch verleden, de laatste rustplaats van de veldsalie… Maar ook hier geldt: niet alles is er kommer en kwel. De rivier krijgt weer ruimte, rivierduinen kunnen hopelijk weer ontstaan met hun karakteristieke stroomdalflora van bijvoorbeeld knikkende distel, kruisdistel, liggende ereprijs, wilde reseda en zwarte toorts. We volgen dat rivierwater vanaf de splitsing van de Rijn in het Pannerdenskanaal tot aan Terwolde.
Bovengenoemd verhaal vormen de ingrediënten van een boeiende lezing over de natuur-en cultuurhistorische aspecten van een bijzonder stukje Nederland, waard om te behouden, opdat ook onze nazaten over 100 jaar nog eens kunnen genieten van een ontdekkingsreis tussen Veluwe en IJssel.
K.M.T.P. Groei & Bloei Veluwezoom. Tussen Veluwe en IJssel door Ruud Knol. Donderdag 18 november 2021. De lezing vindt plaats in de Kerkhorst, Dorpsweg 65 A in Spankeren. Aanvang 19.30 uur. Gratis entree voor leden. Belangstellenden € 3,-.
Het nieuws van rheden.nieuws.nl gemakkelijk volgen? Like dan ook onze Facebookpagina, volg ons op Twitter of LinkedIn en Instagram of krijg gratis onze dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief. Adverteren op rheden.nieuws.nl bel dan: Dolf Verschuren voor de prijzen en mogelijkheden 06 – 4025 3846.
