COLUMN – Geregeld kom ik in de uiterwaarden van de Havikerwaard, Heerlijk genieten van het landschap en dieren zoals, reeën, zilverreigers, ijsvogels zelfs bevers komen er voor. Op de terugweg over de Eikenlaan zag ik aan de linkerkant een heel oud vervallen pand.
Meteen trok het mijn aandacht, bij thuiskomst ben ik toch maar eens gaan zoeken op het internet wat het nu voor een pand is. Al gauw kwam ik er achter dat het om een sporthal gaat, na verder wat onderzoek gedaan te hebben…, blijkt het niet zo maar een sporthal te zijn maar…, een sporthal met een verleden.
Nou is voor mij alles wat met het verleden en geschiedenis te maken heeft een trigger en ik zet gelijk mijn tanden in het verleden van de sporthal. Al heel vroeg in mijn onderzoek wil ik het weer loslaten, aangezien ik er achter kom dat het een zeer beladen verleden heeft.
Toch besluit ik aandacht te besteden aan dit pand dat rond 1942 is gebouwd. Na wat zoekwerk komt het verhaal al gauw naar voren, er wordt namelijk gezegd dat deze sporthal gebouwd zou zijn door een 139-tal Joodse dwangarbeiders die op Landgoed Avegoor gevangen zaten. Onderzoek door Nina Wijsbek (Stichting Gelders Arcadië) heeft echter aangetoond dat zij al lang vertrokken waren toen met de bouw werd begonnen. De dwangarbeiders…, waarvan er 3 overleden zijn, hebben onder erbarmelijke omstandigheden, wel gewerkt aan het grondwerk voor de sportvelden en de hal.
Landgoed Avegoor kent een rijke geschiedenis, sinds de veertiende eeuw en was door de eeuwen heen het bezit van verschillende adellijke families. In 1924 verkocht baron Fagel het landgoed, waarbij het huis en park in het bezit kwamen van de gemeente Rheden. In 1927 werd het vervolgens aangekocht door de Nederlandse Bond van Personeel in Overheidsdienst en ging het dienst doen als vakantieoord voor haar leden en werd het bekend onder de naam Troelstra-oord.
Dat veranderde in mei 1941 in de oorlog, toen Landgoed Avegoor werd ingevorderd door de Duitse bezetters om als opleidingskamp te dienen voor de SS, een paramilitaire organisatie van het Duitse leger. Deze nieuwe functie als SS-Schule had ingrijpende ruimtelijke ingrepen tot gevolg.
Zo werd het park volledig omheind en werden er barakken in geplaatst en twee grote legeringsgebouwen gebouwd. Er werden eveneens twee exercitieplaatsen, een sportveld met sintelbaan en gemetselde tribunes aangelegd, in deze tijd is ook de sporthal gebouwd. Het ene exercitieveld van grind kwam in plaats van het gazon aan de voorzijde van Huize Avegoor te liggen, het andere bevond zich aan de achterzijde van het huis.
Aan het eind van de oorlog werd Avegoor nog kort gebruikt voor het verzorgen van gewonde militairen. Rond de bevrijding werd het omgevormd tot interneringskamp voor ‘foute’ Nederlanders en dat bleef het tot 1 december 1948.
Op 1 januari 1949 kregen de graaf van Middachten en de ambtenarenbond hun bezittingen weer terug. Zo kreeg de sporthal weer een nieuwe bestemming en werd het omgebouwd tot jeugdherberg en vakantiekamp Middachten. Geruime tijd was het ook wel bekend als “Vakantieoord Sporthal Ellecom”, “Vakantiekamp Middachten” en “Vakantiehuis Sporthal Nuestro Capricho”. Kinderen konden er tot 14 dagen op vakantie, al moest daar wel flink voor in de buidel getast worden, kosten het per kind, per dag 13,50 gulden, het vakantie kamp was een groot succes.
Ook in de jaren ‘70, ‘80 en ‘90 kende de sporthal goeie tijden en zijn er nog diverse verbouwingen gedaan, waaronder het vergroten van de eetzaal, kantine en keuken. Een ansichtkaart van “Vakantiehuis Sporthal Nuestro Capricho” geeft een goed beeld hoe het er toen uit heeft gezien.
Van 1997 tot 2002 verbleef er in de sporthal Move Inn AVO Ellecom, er werden tot 125 asielzoekers opgevangen in de sporthal. Hierna heeft het verval van het pand toegeslagen en zijn er diverse pogingen gedaan om het majestueuze pand toch nog een nieuwe bestemming te geven, helaas zijn deze allemaal gestrand. Ondertussen staat het pand opnieuw te koop voor een kleine €575.000 kosten koper.
Column: Jamie Lebbink
(Bron: Gelders Archief, Henk Hogeveen)
Lees ook:
- http://rheden.nieuws.nl/nieuws/65957/gelders-arcadie-geschiedenis-in-verhalen-van-gelderse-gemeenten/
- http://www.geldersarcadie.nl
