Teerose; Van het verleden naar het heden in de gemeente Rheden

COLUMN - Deze keer blijven we even in het Nationaal Park Veluwezoom, maar dan op de fiets om op zoek te gaan naar torens. Nee we gaan niet naar de Brandtoren al moet ik zeggen dat het ook een leuke onderwerp is, gezien ik in mijn jeugd daar veel tijd heb doorgemaakt.

Op zoek naar wild om deze vervolgens te kunnen spotten en te fotograferen. Maar wat mij toch wel het meeste aandacht trok was Teerose II en III, ik wil jullie daarom graag meenemen naar deze locatie, maar eerst gaan we terug naar juni 1940-1942.

Teerose is de naam van een drietal radiopeilstations uit de 2de wereldoorlog. Eén stond er op de Galgenberg bij Terlet, nu beter bekend als het zweefvliegtuig terrein Terlet. De andere twee Teerose II en Teerose III stonden in de buurt van de Tafelberg in de gemeente Rheden en Worth-Rheden.

Deze peilstations werden door de Duitsers gebruikt om met hun jachtvliegtuigen te kunnen communiceren met een zogenaamde Y-peil methode. Het was de gewoonte van de Luftwaffe peilstations een codenaam te geven met dezelfde beginletter als de plaats waar het station lag, in dit geval het gehucht Terlet.

De stations lagen dicht bij de toenmalige Fliegerhorst Deelen en de commando bunker Diogenes , op drie heuvels van ruim honderd meter hoogte

Teerose III was een peilstation dat niet officieel in gebruik was, maar hier werd wel veel mee getest. Teerose II was een station dat veel gebruikt werd en moest ook 24 uur bemand zijn. Hiervoor hebben ze barakken gebouwd die er vlakbij stonden.

In volksmond werd het ook wel het Moffendorp genoemd. Bij de ingang was ook soort van poort gebouwd dit was meteen de ingang naar de barakken. Van de stations II en III is alleen nog de fundering te zien en betonen voeten.

Na de oorlog had men iets nodig om juist vliegtuigen te kunnen signaleren, in de tijd van nu hebben we diverse radars en satellieten die voor ons alles in de gaten kunnen houden. Vroeger was het wel even anders.

Zo stond er aan de Buitenallee / Prins Willemberg vanaf 1953 een luchtwachttoren. De toren maakte deel uit van een netwerk van uitkijkposten, die in de jaren 50 in Nederland werden gebouwd, om zo in tijden van oorlog of dreiging ervan vijandige vliegtuigen te kunnen signaleren.

De posten waren voornamelijk bedoelt om toestellen te spotten die onder de radar vlogen. Het netwerk bestond uit 276 observatieposten die op hoog geplaatste punten stonden. Eind jaren 60 werden de posten alweer opgeheven door de komst van snellere vliegtuigen en verbeterde apparatuur.

De toren bij de Buitenallee werd in 1967 afgebroken en is er nu vrij weinig van over behalve wat betonnen fundering, je moet er wel even voor zoeken. Totaal zijn er van de 276 torens er nog maar 19 over, die hebben een status gekregen als zijnde beschermd rijksmonument.

Zelf heb ik mij vroeger altijd afgevraagd waarom er puin en dergelijk lag op deze locatie, maar dankzij een tip van Jan Woelders ben ik nu, na 20 jaar, weer wat wijzer geworden en weet ik nu eindelijk wat er gestaan heeft.

Column: Jamie Lebbink