ARNHEM – Op dinsdag 13 mei kreeg een van de laatste nog werkende jaknikkers van Nederland een tweede leven in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem. Met een druk op de knop en een energieke dansvoorstelling werd de oliepomp opnieuw in beweging gezet.
De jaknikker, afkomstig van oliewinplaats Berkel-4 (Rotterdam), is in het Openluchtmuseum symbool voor de winning van fossiele brandstoffen uit Nederlandse bodem, een van de vensters in de Canon van Nederland.
Olie in Nederland
In 1943 wordt bij Schoonebeek een olieveld ontdekt. Na de Tweede Wereld¬oorlog brengt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de oliewinning op gang. Van 1957 tot 1996 worden in Schoonebeek maar liefst 250 miljoen vaten olie opgepompt.
Thomassen in De Steeg
De jaknikker in het Openluchtmuseum – in 1957 gebouwd door de firma Thomassen in De Steeg – staat aanvankelijk in Schoonebeek en verhuist in 1983 naar het Rotterdamse oliewinningsterrein Berkel-4 in Rotterdam-Schiebroek. Daar worden in totaal 26 miljoen vaten olie opgepompt.
Eind augustus 2013 wordt het olieveld Berkel-4 gesloten en daarmee verdwijnen de laatste jaknikkers uit het Nederlandse landschap.
Warm wonen voor iedereen
Bij de zoektocht naar olie, stuit NAM in 1959 bij Slochteren op een gasveld. Het blijkt een van de grootste gasvelden ter wereld te zijn. Een nieuwe tijd breekt aan. Eind jaren ’60 zijn alle gemeenten in Nederland op aardgas aangesloten. Steeds meer huishoudens kiezen voor centrale verwarming die het hele huis verwarmt. Een revolutie die het einde betekent van ijsbloemen op slaapkamer¬ruiten en de warmwaterkruik overbodig maakt.
Ook de tuinbouw profiteert. Het aardgas verwarmt de kassen en de CO2 die vrij-komt laat de planten groeien. Voortaan eten we het hele jaar goedkope komkommers en tomaten.
Een tweede leven
De jaknikker van Berkel-4 voert vanaf heden zijn karakteristieke ‘instemmende’ beweging uit in het Openluchtmuseum. Bij de machine wordt het verhaal gepresenteerd over de winning van fossiele brandstoffen uit Nederlandse bodem – kolen, olie en gas – en over ‘warm wonen’ dat na de Tweede Wereldoorlog voor alle Nederlanders bereikbaar werd. Ook is er aandacht voor de (milieu)effecten van de winning en verbranding van fossiele brandstoffen, zoals o.a. CO2-uitstoot, bodemdaling en aardbevingen.
De canon van Nederland
De jaknikker draagt het canonvenster ‘de gasbel’ in het Openluchtmuseum. Samen met het Rijksmuseum Amsterdam, werkt het Openluchtmuseum aan een vaste presentatie van de canon van de Nederlandse geschiedenis in het museumpark te Arnhem.
Met dank aan
De Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (NAM) stelde materiaal, expertise en financiële middelen beschikbaar voor de demontage en overplaatsing naar het Openluchtmuseum. Daarnaast is ook een educatieve presentatie en tien jaar exploitatie van de jaknikker in het Openluchtmuseum mogelijk gemaakt door NAM.
Op de hoogte blijven van ons laatste nieuws via Facebook? Druk op de “Vind ik leuk”-button. Liever via Twitter? Druk op de “Follow”-button. Klik HIER wanneer u zich wilt aanmelden voor de nieuwsbrief.
