De baard van koning winter - ijshaar

De maanden december en januari zijn de donkerste van het jaar. De zon komt laat op, gaat vroeg onder en de natuur lijkt in de spaarstand te staan. De bomen zijn hun blad kwijt, veel planten zitten onder de grond en dieren laten zich beduidend minder zien.

Van een flink pak sneeuw of stevige vorst is ook nog geen sprake geweest. Toch zijn juist dit de perfecte omstandigheden voor een bijzonder verschijnsel: ijshaar.

Een hoge luchtvochtigheid, temperaturen net beneden het vriespunt en zeker geen sneeuw. Dit zijn de omstandigheden waaronder in bossen witte plukjes verschijnen. Van een afstand lijkt het misschien op afval, maar wie dichterbij gaat kijken ontdekt iets compleet anders. Op dood hout, meestal van beuk en soms van eik, heeft zich een haarvormige structuur ontwikkeld.

Het is ijshaar, ook wel ‘de baard van koning winter’ genoemd. Dit bijna magische verschijnsel wordt veroorzaakt door schimmels die in het dode hout leven. Net als wij moeten ook schimmels, als het ware, ademen. Hierbij wordt vocht door piepkleine gaatjes in het hout naar buiten geperst. Dit vocht bevriest vervolgens tot flinterdunne draadjes die tot wel 9 centimeter lang kunnen worden! Het moet dus vriezen, maar het mag niet té koud worden. Bij te strenge vorst gaan de schimmels namelijk in ‘winterslaap’ en ademen ze niet. Een precisiewerkje dus!

De kans om ijshaar te zien is het grootst wanneer lichte nachtvorst (0 tot -4 graden) volgt op een periode met dichte mist of regen. In oude beukenbossen is succes het meest waarschijnlijk. Bovendien valt ijshaar op de grauwe bosbodem extra goed op. Geldersch Landschap & Kasteelen beheert verschillende geschikte bossen, zoals (delen van) de Sysselt, de Loenermark, de Dellen, landgoed Hoekelum, Hagen/Breukinkheide, de Lochemse Berg, landgoed 't Velde en de Duno.

Ga wel zo vroeg mogelijk op pad! Wanneer de warme zonnestralen de haren bereiken, zullen deze namelijk in een mum van tijd smelten. Hetzelfde zal gebeuren bij aanraking, dus wees voorzichtig en laat je fascineren door een fraai staaltje winterse magie!