ELLECOM – Jaarlijks organiseert de Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal een wandeling door één van de dorpen in Rheden, 2 oktober 2022 is Ellecom aan de beurt om u te ontvangen en te verrassen met enige historische kenmerken in het dorp. Daarover gaan de gidsen Frans de Boer en Hans Cornelissen u meer vertellen.
Er staat een wandeling van 1.5 uur voor, hetgeen betekent dat slechts in een notendop vertelt kan worden over de 11 plaatsen waar stil gehouden zal worden. Het einde van de wandeling is op het voormalige landgoed Avegoor, waar nu Fletcher Hotel Avegoor is gevestigd en waar u bij een drankje op adem kunt komen.
Historie Ellecom
Ellecom is een oud kerkdorp vanaf ca. 800 na Christus. toen hier een eenvoudige kapel werd gevestigd, gevolgd door een tufstenen zaalkerk kort na het eerste millennium. Onder het kerspel Ellinchem vielen Dieren, Fraterwaard, Havikerwaard en Middachtersteeg. De buurtschap Ellecom was agrarisch ingesteld en bestond uit een negental grotere boerenhoeven in eigendom bij adellijke en ridderlijke huizen alsmede landarbeiders huisjes.
Alleen de kerk, hoeve Borg Keppel en Avegoor zijn nog als getuigen van het oude Ellecom aanwezig. De aanwezigheid van het huis Middachten zorgde eeuwenlang voor werk, bescherming en ondersteuning. Vanaf het 2e kwart van de 19e eeuw breidde Ellecom zich uit met de komst van welgestelde kooplieden en Indiëgangers, die hier een buitenhuis gingen bouwen of zich definitief vestigden. In hun kielzog volgden gezinnen die deze omgeving bezochten uit toeristisch oogpunt. Hotels en pensions verrezen in het dorpsbeeld. Middenstand groeide uit, met een ongekende welvaart voor het dorp Ellecom. Beelden daarvan zullen u getoond worden tijdens uw wandeling. Ik wens u veel genoegen.
Start op parkeerplaats Sterrenbos, Zutphensestraatweg om 13.00 uur.
1. Villa Irene – gebouwd 1897 als notariswoning. Vooral bekend/berucht door de rol in 1942 toen het op de zolder huisvesting bood aan 139 joodse mannen, die dagelijks naar Avegoor marcheerden voor het slavenwerk aan het voorterrein aldaar. U hoort daar meer over.
2. Peerdestal. Het behoorde als koetshuis tot het logement Brinkhorst, die in de 19e eeuw gasten ontving met hun paardenkoetsen. Rond 1920 werd hier het postkantoor in gevestigd en na de komst van nieuwe eigenaren in 1960 ingericht als disco, daarna als bistro. Herberg Brinkhorst is rond 1900 en later uitgegroeid tot een landelijk vermaard hotel. Het is in 1979 afgebroken, daar staan nu twee villa’s.
Ellecom was een pensiondorp, vooral aan de hoofdweg vele villa’s met serre aanbouw voor gasten. Twee treinhaltes, Kastanjelaan en Hofstetten, stop alleen voor gasten die dit aangaven.
3. Richting Bernhalde via Kalverstraatje. Villa gebouwd 1845 door koopman Havelaar van Hofstetten voor diens zoon. Onder nieuwe eigenaren Massink volgde een grote parkaanleg, achter en westelijk van het huis. Na de oorlog gesplitst door weduwe Massink om woonruimte te scheppen. Vele bijzondere parkbomen als Sequoia, Zilveresdoorn, rode beuk.
4. We bevinden ons op de Binnenweg, vroeger Grindweg geheten ofwel de doorgaande karrenweg naar Doesburg. Er bevinden zich nog altijd een zevental oude, 19e eeuwse boerderijen aan de weg. Met de komst van een toenemende toeristenstroom kwam er ook een grote behoefte aan middenstand. Voorbeeld het hoekhuis van Duringhof aan Friedhof en de bakkerij.
5. Friedhof De Friedhof vormt de oude Brink bij de kerk, waar omheen vroeger ook meerdere woningen of huisjes hebben gestaan. Kerkgebouw van ca. 1025, kerktoren rond 1150 aangebouwd. Het historische beeld werd verstoord door grondige verbouwing in 1859 i.o.v de Heer van Middachten, met veel protest en splijting van kerkgemeente tot gevolg. De getrapte noklijn werd gelijkgetrokken, tufsteen werd metselsteen. Naast de kerk de oude pastorie of kostershuis. Links naast de kerk villa Mon Repos, gebouwd door de heer van Dalstein voor zijn oude vader. Menige eigenaar van grote huizen toonde zich toch ook vaak een weldoener voor het armere deel van de inwoners, of zorgden voor noodzakelijke voorzieningen, zoals een kleuterschool, brandweerspuit, daglonershuisjes etc.
6. Huis Dalstein gebouwd in 1844 op de fundamenten van een middeleeuwse boerderij, stond hier links op de verhoging en is jaren zeventig afgebroken waar twintig jaar later dit nieuwe wijkje zou worden gebouwd. De verdiepte tuin met betonnen vijver is nog aanwezig.
7. We lopen via de buitensingel naar de hoek met de Selsweg, genoemd naar de eigenaar van een groot herenhuis Bergstein, de familie van Löben Sels. Deze weg vormde met de Kastanjelaan de uitweg en schaapsdrift voor de schapenboer die zich bevond in de weide voor de moerascypres. In 1850 afgebroken. Het huis Bergstein is helaas in de laatste oorlogsmaanden geraakt door een V–I en afgebroken. Het was tot 1730 een eenvoudige boerenhoeve. Bos en tuinaanleg rondom nog waarneembaar, plataan – zilverlinde, moerascypres in de Schuttewaard. Het wordt hier het Bosje Mees genoemd naar de laatste eigenaar van 1945. Ernaast bevindt zich villa Klein Bergstein, gebouwd door de weduwe Van L.S. rond 1875 voor haar zusters, zij was bevreesd voor eenzaamheid.
8. We vervolgen via Buitensingel en passeren enkele dagloners/landarbeidershuisjes evenals diaconiehuisjes, de laatste gefinancierd door de heer van Dalstein begin 1900. Ln v Avegoor, begin 1900 was er ook veel bouwactiviteit ontstaan aan de westelijke kant van Ellecom, waardoor een 2e kern zichtbaar werd. De gemeente wilde dit gaan aanknopen met de oude kern Friedhof en besloot tot de bouw van deze wijk de Pastoriekamp. Veel groen, veel villa’s.
9. We wandelen park Avegoor in. Dit deel is sedert enkele jaren aangekocht door een plaatsgenoot die het zelf onderhoudt. Achter Avegoor langs naar fietspad en houden stil bij de Turnhal. Gebouwd door de SS voor sport en gala’s in 1943. De grond, liever gezegd het moeras moest daarvoor wel eerst worden geprepareerd. Dit gebeurde met de door de joden voor villa Avegoor afgegraven grond. Daar moest immers een sportbaan en exercitieveld komen. Na de oorlog jeugd-vakantieoord, sporthal, asielopvang.
10. T-boerderij Borg Keppel, eerstgenoemd in 1433. Het woonhuis, het smalle deel van de T ligt oostelijk, omdat zich daar vroeger de uitweg of schaapsdrift bevond. De deel bevindt zich aan de oude Heeckerstraat ofwel Eikenstraat. Het is een oud Keppels leengoed, dat jarenlang aan Middachten geleend werd en na het opheffen van het leenstelsel definitief in hun bezit kwam.
11. Naar Avegoor via de Eikenstraat. Passeren nog een overblijfsel van de SS, een manschappengebouw, later huishoudschool, nu zendingshuis van de 7e Dag Adventisten. Staat te koop. In het park Avegoor staan we stil op de verhoging met zicht op het lager gelegen gazon en links het talud waar destijds een tribune stond voor de SS officieren en hun vrouwen bij het bekijken van sportwedstrijden. Meer naar rechts lag dan het exercitieterrein. Hier is duidelijk te zien wat een opgave het moet zijn geweest om het terrein van straathoogte naar vlak terrein met de hand af te moeten graven. Hier is veel over geschreven.
Avegoor wordt voor het eerst genoemd in 1339 en was één van de hoeven die het beeld van boerendorp Ellecom vormde. Eigendom van Middachten tot 1844. Een jaar eerder verbouwd door de graaf van Middachten en zijn Mylady tot dit herenhuis. Zij is hier na zijn dood in 1844 gaan wonen. De toren is er bijgebouwd door de latere erfgenaam Baron Fagel. Parkaanleg met veel bijzondere bomen, zoals de Hemlockspar, een zeer hoge Es, kurkboom, een 40 m. hoge reuzenzilverspar en enkele sequoia’s.
Het nieuws van rheden.nieuws.nl gemakkelijk volgen? Like dan ook onze Facebookpagina, volg ons op Twitter of LinkedIn en Instagram of krijg gratis onze dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief. Adverteren op rheden.nieuws.nl bel dan: Dolf Verschuren voor de prijzen en mogelijkheden 06 – 4025 3846.
